بسیاری از متخصصین، آتشنشانان و کارشناسان، دود به عنوان عامل اصلی تلفات در زمان حریق معرفی میکنند. در حوادث حریق معمولاً راهپلهها، چالههای آسانسور و سایر شفتهای عمودی ساختمان پر از دود شده و مسدود میشوند و این امر علاوه بر جلوگیری از تخلیه ساکنین مانع از اجرای مناسب عملیات نجات افراد و مهار حریق توسط آتشنشانان نیز میشود. چرا که وقتی غلظت دود زیاد میشود، افراد تقریبا قدرت بینایی خود را از دست داده و به آرامی حرکت میکنند. به همین دلیل کنترل و مدیریت دود در زمان حریق یکی از مهمترین مسائل مطرح در حوزه ایمنی ساختمان، به خصوص در ساختمانهای بلند مرتبه، بزرگ و پیچیده است.
مدلسازی رفتار حریق و سامانههای کنترل دود با روشهای مختلفی شامل تست حریق در ابعاد آزمایشگاهی، تست حریق در ابعاد واقعی، شبیهسازی عددی (سیافدی)، مدلسازی شبکهای با دیدگاه دو ناحیهای و روشهای تحلیلی انجام میشود. روشهای تجربی و آزمایشگاهی برای اینکه از دقت کافی برخوردار باشند، معمولاً هزینههای بسیار زیادی را در پی خواهند داشت. روش شبیهسازی عددی (سیافدی) دارای دقت بالایی بوده ولی این روش نیز در کنار محدودیتهای خود، نیازمند صرف هزینه و زمان بالایی میباشد. روشهای تحلیلی معمولاً به دلیل پیچیدگی زیاد، از فرضیات سادهساز مختلفی بهره میبرند که این امر سبب کاهش دقت این روشها میشود. در حال حاضر بهینهترین و کاربردیترین روش جهت شبیهسازی حریق و دود در ساختمانها برای مهندسین، روش استفاده از برنامههای مدلسازی شبکهای و مدلسازی حریق با دیدگاه دو ناحیهای میباشد. البته باید توجه داشت که این روش هم محدودیتهای مختلفی دارد.
مدلسازی حریق و دود با استفاده از دیدگاه دو ناحیهای شامل دو بخش کلی میباشد. بخش اول شامل مدلسازی فضای نزدیک به حریق و تحلیلهای مربوط به دمای فضا و نرخ سوخت مصرف شده که معمولاً توسط نرمافزارهای مدلسازی ناحیهای حریق انجام میپذیرد و بخش دوم نیز شامل مدلسازی شبکهای سایر فضاهای ساختمان و ارزیابی غلظت دود در کلیه فضاهای ساختمان میباشد. با ارزیابی غلظت دود در فضاهای مختلف ساختمان میتوان شرایط ایمنی افراد حاضر در تمامی فضاها را مورد تحلیل و بررسی قرار داد.
متخصصین شرکت ایمن طرح سیال با استفاده از روش مدلسازی دو ناحیهای امکان تحلیل شرایط ایمنی در تمامی فضاهای ساختمان و در سناریوهای مختلف حریق را دارا میباشند. همانطور که اشاره گردید این روش از محدودیتهای مختلفی رنج میبرد و بایستی با دانش کافی از آن بهره برد. به دلیل سرعت بالای مدلسازی و انجام تحلیلهای مختلف در این روش، با استفاده از آن امکان تحلیل دهها سناریو حریق مختلف در مدت کوتاهی فراهم میشود.
در مقالات و پژوهشهای مختلفی در داخل و خارج از کشور به بررسی دقت، نقاط قوت و معایب این روش مدلسازی پرداخته شده است. تعداد زیادی از مقالات این حوزه حاصل همکاری متخصصین شرکت ایمن طرح سیال و سازمان آتشنشانی شهر تهران بوده و در ادامه به نتایج برخی از آنها اشاره شده است.